Không loại trừ, nhiều thiết bị ở 2.255 doanh nghiệp này sẽ được xuất khẩu sang một số nước lân cận để doanh nghiệp có thể thu hồi lại một phần chi phí. Với vị trí sát cạnh Trung Quốc, khả năng thâm nhập của các thiết bị lạc hậu nói trên vào Việt Nam là điều không khó, nhất là khi trong thực tế, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã nhập khẩu các thiết bị từ Trung Quốc nhằm giảm thiểu chi phí đầu tư ban đầu.

Theo công bố của Bộ Khoa học và Công nghệ, 2.255 xí nghiệp nói trên thuộc 18 ngành nghề, chủ yếu là trong các lĩnh vực sắt thép, hóa chất, luyện kim, xi măng, kính phẳng, giấy, rượu – cồn, thực phẩm, thuộc da, dệt nhuộm…

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, ông Phạm Chí Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho hay, giai đoạn 1995 - 2004, ngành thép đã nhập nhiều thiết bị của các doanh nghiệp. Nguyên do, nhiều chủ doanh nghiệp sản xuất thép trong giai đoạn này vốn là các tay buôn thép, nhờ lãi thu được từ kinh doanh thép thành phẩm nên dư dả tiền để làm nhà máy thép. Do vậy, có tình trạng một số dây chuyền giá rẻ, vốn là thiết bị được các doanh nghiệp Trung Quốc loại bỏ lại được các doanh nghiệp Việt Nam nhập về.

“Do không có nhiều kinh nghiệm về kỹ thuật, nên khi người bán dây chuyền cũ cải tạo lại một số bộ phận, thay thế một vài thiết bị quá kém hiện có, đặc biệt là bán với giá rẻ, thì nhà đầu tư Việt Nam đã mua ngay với suy nghĩ sau khoảng 3 - 4 năm là hoàn vốn”, ông Cường nói.

Trong làn sóng đầu tư vào ngành thép giai đoạn 1995 - 2004, không ít máy cán thép công suất thấp, từ 50.000 - 100.000 tấn/năm, hay các lò trung tần để luyện thép có tiêu hao điện gấp đôi lò điện hồ quang đã được các nhà đầu tư Việt Nam mang về vì giá rẻ. Song ông Cường cũng cho hay, trong giai đoạn hiện nay, việc cảnh báo là cần thiết, nhưng lo ngại thì không.

“Các doanh nghiệp thép tại Việt Nam đã tỉnh ngộ chuyện đầu tư thiết bị này rồi. Từ năm 2003 trở lại đây, nhiều nhà máy mới trong ngành thép có công suất lớn đã được đưa vào hoạt động. Dù có những thiết bị được mua từ Trung Quốc nhưng bản quyền là của các hãng châu Âu hoặc Mỹ, Nhật Bản, để rẻ hơn hơn so với mua thẳng từ châu Âu. Việc mua các thiết bị cũ, quy mô nhỏ không được các doanh nghiệp thép mặn mà như trước đây”, ông Cường nhận xét.

Cũng tự tin với sự hiểu biết khi mua sắm thiết bị của các doanh nghiệp trong Hiệp hội Giấy Việt Nam thời gian gần đây, ông Vũ Ngọc Bảo, Tổng thư ký Hiệp hội cho hay, doanh nghiệp giấy tư nhân ở Việt Nam hiện đầu tư thiết bị ở quy mô trên 50.000 tấn/năm trở lên, trong khi các thiết bị giấy bị loại bỏ ở Trung Quốc có quy mô thấp hơn 50.000 tấn/năm. Nếu có mua thiết bị ở Trung Quốc, các nhà đầu tư cũng đã biết lựa chọn thiết bị để tiết kiệm chi phí điện, tiêu hao nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất sau này, chứ không vội vã như trước đây.

Năm 2011, các doanh nghiệp giấy thuộc Hiệp hội Giấy Việt Nam vẫn đưa vào hoạt động thêm 200.000 tấn công suất và đang chuẩn bị đưa thêm 3 máy xeo giấy có công suất 50.000 tấn/năm/máy vào hoạt động trong đầu năm nay.

 

Ngoài dự tính đề nghị Thủ tướng Chính phủ ra văn bản tạm thời cấm nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng đối với 18 ngành nghề nêu trên cho tới khi có quy định mới, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đưa ra giải pháp lâu dài. Theo đó, sẽ đưa nội dung quản lý nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng vào Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 12/2006/NĐ-CP về hướng dẫn một số điều của Luật Thương mại 2005. Đồng thời, yêu cầu chủ đầu tư giải trình các vấn đề liên quan đến máy móc, thiết bị, công nghệ cần nhập khẩu của dự án khi gửi hồ sơ để thẩm tra cấp giấy chứng nhận đầu tư để các cơ quan hữu trách xem xét.