Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn: Chuyển đổi phù hợp mà Việt Nam hướng tới

Kinh tế tuần hoàn là xu hướng phát triển bền vững trên thế giới hiện nay. Tuy nhiên, một trong những trở ngại lớn nhất của Việt Nam trong việc áp dụng mô hình này đó là vấn đề quản lý thu gom và tái chế tài nguyên rác, được coi là nguyên liệu đầu vào trong mô hình kinh tế tuần hoàn.

Hướng đến mục tiêu bền vững

Ngày 12/11, tại Hà Nội, Đại sứ quán Thụy Điển tại Việt Nam phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội đã tổ chức hội thảo “Thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn ít phát thải khí carbon tại Việt Nam - từ kinh nghiệm của Thụy Điển”.

Ông Võ Tuấn Nhân, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, sau một thời gian dài phát triển dựa vào các nguồn tài nguyên, lao động giá rẻ đã đạt được nhiều về phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức về cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu.

Thúc đẩy phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn chính là việc chuyển đổi phù hợp mà Việt Nam đang hướng tới vì mục tiêu phát triển bền vững.

Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách về chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững; tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng cường tái chế, tái sử dụng để ạo điều kiện cho phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn.

Năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam đến năm 2025 nhằm hình thành nên ngành công nghiệp môi trường, có thể đáp ứng được các nội dung của kinh tế tuần hoàn. Bộ Tài nguyên và Môi trường đã được Chính phủ giao là đầu mối để quản lý, thống nhất về chất thải rắn trong cả nước tại Nghị quyết số 09/NQ-CP ngày 3/2/2019 của Chính phủ.

“Việt Nam cũng đã có một số mô hình tiếp cận của kinh tế tuần hoàn như mô hình thu gom tái chế sắt vụn, thu gom tái chế giấy... Trong nông nghiệp có mô hình vườn – ao – chuồng, thu hồi gas từ chất thải vật nuôi...., các mô hình sản xuất sạch hơn trong sản xuất quy mô vừa, nhỏ và siêu nhỏ... Mặc dù còn nhiều hạn chế nhưng các mô hình này đã bước đầu tiếp cận với kinh tế tuần hoàn” – Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân nhận định.

Gần đây đã xuất hiện một số mô hình mới hướng đến gần hơn với kinh tế tuần hoàn như: mô hình khu công nghiệp (KCN) sinh thái tại Ninh Bình, Cần Thơ và Đà Nẵng, giúp tiết kiệm 6,5 triệu USD/năm; sáng kiến không xả thải ra thiên nhiên do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) khởi xướng; mô hình chế biến phụ phẩm thủy sản; Liên minh tái chế bao bì Việt Nam. Các điển hình này khi được tổng kết, đánh giá dựa trên những nguyên tắc, tiêu chí cơ bản sẽ góp phần bổ sung, hoàn thiện về kinh tế tuần hoàn cho Việt Nam.

Tuy nhiên thách thức với Việt Nam hiện nay là các doanh nghiệp còn hạn chế về năng lực công nghệ tái chế, tái sử dụng; thói quen cố hữu trong sản xuất và tiêu dùng của xã hội hiện nay đổi với nhiều sản phẩm để sử dụng như túi nilon, sản phẩm nhựa dùng một lần. Theo đó, để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, Việt Nam mong muốn nhận được sự hỗ trợ và hợp tác của các nước, các tổ chức quốc tế về kinh nghiệm trong xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật, chuyển giao các thực tiễn tốt về kỹ thuật, công nghệ cũng như hỗ trợ về tài chính.

Kinh nghiệm từ Thụy Điển

Bà Ann Måwe, Đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam

Chia sẻ kinh nghiệm từ Thụy Điển, bà Ann Måwe, Đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam cho biết, là một trong những quốc gia hàng đầu trên thế giới về quản lý và tái chế chất thải. Lượng chất thải sinh hoạt gia đình được tái chế đã tăng từ 38% vào năm 1975 lên 99% hiện nay và chỉ còn 1% chất thải được chuyển đến các bãi rác. Rất nhiều chất thải được tái chế và sử dụng cho các mục đích khác như khí sinh học và năng lượng. Thụy Điển hiện đã trở thành một nhà nhập khẩu chất thải với trên 2,3 triệu tấn chất thải được nhập khẩu mỗi năm.

Trong nền kinh tế tuần hoàn, rác cũng chính là nguồn tài nguyên. Nền kinh tế tuần hoàn đem lại giá trị cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng. Những doanh nghiệp đã triển khai mô hình này đang dần minh chứng cho hiệu quả chi phí của việc tái sử dụng tài nguyên so với khai thác mới từ đầu. Từ đó, cắt giảm chi phí sản xuất cũng như hạ giá thành sản phẩm và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng. Đại sứ hy vọng, điều này sẽ tiếp thêm động lực cho các doanh nghiệp Việt Nam.

"Là một trong những quốc gia phát triển bền vững hàng đầu trên thế giới, Thụy Điển hướng tới một xã hội không rác thải. Nhờ ý thức bảo vệ môi trường của người dân, sự khuyến khích của chính phủ cũng như hệ thống thu gom rác hiệu quả, Thụy Điển đã đạt được nhiều tiến bộ lớn trong 'Cuộc cách mạng tái chế’ hơn hai thập kỷ qua. Tỷ lệ chất thải tái chế của các hộ gia đình tăng từ 38% năm 1975 lên 99% hiện nay. Kinh tế tuần hoàn, hiểu theo cách đơn giản, có nghĩa là giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế. Điều này cũng có nghĩa là phương thức tiêu thụ cũng thay đổi và Thụy Điển sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm của mình với Việt Nam", Đại sứ Måwe nhận định.

Tại hội thảo, Tetra Pak, nhà cung cấp giải pháp chế biến và đóng gói thực phẩm đến từ Thụy Điển, đã chia sẻ hành trình tiến đến nền kinh tế tuần hoàn ít phát thải carbon của công ty thông qua việc tiên phong trong nhiều sáng kiến bảo vệ môi trường. Sản phẩm hộp giấy đựng thực phẩm lỏng của hãng được sản xuất từ nguồn rừng tái sinh và có kiểm soát, được dán nhãn chứng nhận bảo vệ rừng FSC (Forest Stewardship Council – Hội đồng quản lý rừng thế giới). Gần đây nhất, hãng đã bắt đầu thử nghiệm ống hút giấy dùng cho các sản phẩm đồ uống đóng hộp tại châu Âu, trở thành công ty cung cấp giải pháp đóng gói đầu tiên ra mắt ống hút giấy tại châu lục này.

Ông Jeffrey Fielkow - Giám đốc Điều hành Tetra Pak Việt Nam - cho biết: “Chúng ta không nên xem các vấn đề môi trường như là biến đổi khí hậu hay rác thải một cách riêng lẻ mà cần phải nhìn các vấn đề trong một tổng thể thống nhất. Công ty chúng tôi đang hướng tới điều này bằng việc mang đến những giải pháp tạo ra ít phát thải carbon nhất, cho hiệu quả cao nhất, giảm thiểu tác động của hoạt động kinh doanh tới môi trường và cùng với các đối tác triển khai tái sinh những sản phẩm của mình.”

Nguồn: congthuong.vn